Osela In Life
Monday, June 4, 2007
Η Τέχνη και η Ελευθερία
Δεν κατάλαβα ακριβώς τι έγινε, αλλά δεν έχει και σημασία, γιατί θα μπω κατευθείαν στην ουσία. Μιλάω για το έργο που κατασχέθηκε στην έκθεση σύγχρονης τέχνης. Και αυτή την φορά δεν είχαμε μόνο γραφικούς στα κανάλια να παραπονιούνται και να οδύρονται (βλ. Πρέκα), αλλά είχαμε και συλλήψεις. Μπράβο, ανεβήκαμε level. Και εις ανώτερα εύχομαι. Την άλλη φορά στην πυρά!
Η έννοια της ελευθερίας (γιατί περί αυτού πρόκειται) με απασχολεί από την περίοδο των σπουδών μου. Την θεωρώ την σπουδαιότερη ιδιότητα του ανθρώπου, αυτή που τον διαχωρίζει από τα ζώα.
Και μην γελιέστε. Η ατομική ελευθερία, η κοινωνική, η πολιτική, η ελευθερία της τέχνης, δεν είναι έννοιες διαφορετικές. Δεν είναι καν παρεμφερείς. Είναι απλά εκφάνσεις της Ελευθερίας ως ιδέα. Οποιονδήποτε ορισμό και να χρησιμοποιήσουμε για την συγκεκριμένη έννοια, αρνητικό ή θετικό, δεν μπορούμε ποτέ να την περιορίσουμε. Δεν γίνεται να υπάρχει πολιτική ελευθερία, αλλά να μην υπάρχει ατομική. Οι ιδέες είναι κι αυτές έννοιες και ως τέτοιες δεν χωρούν λίφτινγκ, κοψίματα, μαζέματα κλπ.
Η ελευθερία της Τέχνης εκτός από βασικό μέρος του όλου (ελευθερία), αποτελεί και τον θεμέλιο λίθο του συγκεκριμένου μέρους που προσδιορίζει, δηλ. της Τέχνης. Αυτή επιδέχεται κριτική, γιατί η ελευθερία προϋποθέτει και την κριτική, όπως άλλωστε την απόρριψη ή την αποδοχή. Δεν επιδέχεται όμως χειροπέδες, κάγκελα και πυρά. Πώς να φυλακίσεις τον πολιτισμό? Μπορείς να σταματήσεις την εξέλιξη? Μπορείς να κάνεις ένα μυαλό να μην σκέφτεται, να μην φαντάζεται?
Όσο για το περιεχόμενο του έργου, αυτό δεν έχει καμία σημασία. Όποιο και να ήταν, τα ίδια θα πίστευα. Δε νοείται να έχουμε δύο μέτρα και δύο σταθμά στις ιδέες μας. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι η Τέχνη προπορεύεται της ζωής. Και αυτό είναι κάτι που δεν πρέπει να ξεχάσουμε ποτέ.
Η έννοια της ελευθερίας (γιατί περί αυτού πρόκειται) με απασχολεί από την περίοδο των σπουδών μου. Την θεωρώ την σπουδαιότερη ιδιότητα του ανθρώπου, αυτή που τον διαχωρίζει από τα ζώα.
Και μην γελιέστε. Η ατομική ελευθερία, η κοινωνική, η πολιτική, η ελευθερία της τέχνης, δεν είναι έννοιες διαφορετικές. Δεν είναι καν παρεμφερείς. Είναι απλά εκφάνσεις της Ελευθερίας ως ιδέα. Οποιονδήποτε ορισμό και να χρησιμοποιήσουμε για την συγκεκριμένη έννοια, αρνητικό ή θετικό, δεν μπορούμε ποτέ να την περιορίσουμε. Δεν γίνεται να υπάρχει πολιτική ελευθερία, αλλά να μην υπάρχει ατομική. Οι ιδέες είναι κι αυτές έννοιες και ως τέτοιες δεν χωρούν λίφτινγκ, κοψίματα, μαζέματα κλπ.
Η ελευθερία της Τέχνης εκτός από βασικό μέρος του όλου (ελευθερία), αποτελεί και τον θεμέλιο λίθο του συγκεκριμένου μέρους που προσδιορίζει, δηλ. της Τέχνης. Αυτή επιδέχεται κριτική, γιατί η ελευθερία προϋποθέτει και την κριτική, όπως άλλωστε την απόρριψη ή την αποδοχή. Δεν επιδέχεται όμως χειροπέδες, κάγκελα και πυρά. Πώς να φυλακίσεις τον πολιτισμό? Μπορείς να σταματήσεις την εξέλιξη? Μπορείς να κάνεις ένα μυαλό να μην σκέφτεται, να μην φαντάζεται?
Όσο για το περιεχόμενο του έργου, αυτό δεν έχει καμία σημασία. Όποιο και να ήταν, τα ίδια θα πίστευα. Δε νοείται να έχουμε δύο μέτρα και δύο σταθμά στις ιδέες μας. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι η Τέχνη προπορεύεται της ζωής. Και αυτό είναι κάτι που δεν πρέπει να ξεχάσουμε ποτέ.
6 Comments:
you're right
Ζεις?
Είμαι σίγουρος ότι η καλλιτέχνιδα, της οποίας το έργο κατασχέθη, αυτή τη στιγμή θα τρίβει τα χέρια της για τη δημοσιότητα και την έμμεση διαφήμιση που της έγινε. Αλλά και για τις δάφνες επαναστατικότητας που αποκόμισε.
Δεν ξέρω τι απεχθάνομαι περισσότερο: τους σαματατζήδες του Καρατζαφέρη να ορρωδούν τηλεοπτικώς για τη βεβήλωση των ιερών συμβόλων ή τον εσμό του Συνασπισμού και του 'σκεπτόμενου ΠΑΣΟΚ' να διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους μπροστά στο 'σκοταδισμό' και τη 'φίμωση της έκφρασης';
Τι σχέση έχει η ελευθερία της τέχνης με τα τηλεοπτικά παιχνίδια παγαπόντηδων πολιτευτών; ('προοδευτικών' ή 'συντηρητικών'). Όλες αυτές οι αδιάφορες εκθέσεις τύπου Art Athina, στις οποίες κατά φαντασίαν καλλιτέχνες παρουσιάζουν τα αναμασήματά τους, είναι τέχνη και εξέλιξη; Είναι "μυαλά που σκέφτονται, που φαντάζονται;" Προπορεύονται της ζωής;
η τέχνη είναι μία έννοια ιδιαίτερα ευρεία, όπως άλλωστε της αρμόζει. Και φυσικά ξεπερνάει τον καλλιτέχνη, τον δημιουργό της. Υπάρχει η ελεύθερη, η μοντέρνα, η στρατευμένη, η εμπορική τέχνη. Ποιος κρίνει τα έργα? Ο χρόνος φυσικά, η ιστορία η ίδια. Κανένας κριτικός, πολιτικός, δημοσιογράφος δεν μπορεί να κατεβάσει ένα έργο τέχνης βεβιασμένα. Πολλές φορές ούτε οι ίδιοι οι δημιουργοί μπόρεσαν να αντιληφθούν το μεγαλείο του έργου τους. Ο,τι δεν μας αρέσει, μπορούμε να το περιθωριοποιήσουμε όχι όμως να το κάψουμε.
Δεν κρίνω ούτε το περιεχόμενο του έργου, ούτε τον καλλιτέχνη. Τον τρόπο αντίδρασης κρίνω.
Εσύ τι πιστεύεις, οτι μπορείς να σταματήσεις ένα μυαλό από το να σκέφτεται? Μπορεί να μην σ' αρέσει το αποτέλεσμα της σκέψεις του, μπορείς όμως να του κάνεις λοβοτομή?
Ο τρόπος αντίδρασης ήταν καθόλα νόμιμος (κακώς, όμως ήταν νόμιμος).
Ο παρωχημένος νόμος που δικαιώνει τις κατασχέσεις δεν πρόκειται ν’ αλλάξει, γιατί βολεύει πολλούς:
- Τους υστερικούς του Καρατζαφέρη που ξιφουλκούν σε όλα τα κανάλια, αγανακτούν κατά παραγγελία και κάνουν ντόρο.
- Τους ‘προοδευτικούς’ της Αριστεράς που καταγγέλλουν την οπισθοδρόμηση των πρώτων, λες και δεν έχει άλλα προβλήματα η τέχνη στη χώρα μας.
- Τους ‘καλλιτέχνες’ που γίνονται γνωστοί έτσι, ενώ διαφορετικά δε θα είχαν στον ήλιο μοίρα.
Η ελευθερία της τέχνης είναι ένας όρος που μπορεί να σημαίνει πολλά και τίποτα. Δεν υπάρχουν αφηρημένες Ιδέες ανεξάρτητες από τους φορείς τους, αλλά το αντίθετο: συγκεκριμένοι άνθρωποι που χρησιμοποιούν συγκεκριμένες ιδέες για συγκεκριμένους σκοπούς.
Επίσης: δε νομίζω ότι τα μυαλά που σκέφτονται κινδυνεύουν τόσο από τις κατασχέσεις των έργων τους ή την απαγόρευση των βιβλίων τους. Όχι στη σημερινή Ελλάδα, τουλάχιστον. Η πραγματική λοβοτομή των καλλιτεχνών συνίσταται περισσότερο στον ελιτισμό, στον ανούσιο μιμητισμό ξένων προτύπων, στο βόλεμα των κρατικών επιδοτήσεων και στην τραγική έλλειψη πρωτοτυπίας. Είναι αυτοπροκαλούμενη και πρόκειται για ένα είδος πνευματικής δειλίας.
συμφωνώ στο τελευταίο μέρος του σχολίου σου και σ' ευχαριστώ γι' αυτό.
Ωστόσο, τα φαινόμενα που αναφέρεις, το βόλεμα, οι επιδοτήσεις κ ο μιμητισμός, είναι αναπόσπαστα κομμάτια της κοινωνίας μας, η τέχνη απλά τα αντανακλά. Είναι υποκριτικό να τα ανεχόμαστε σε οποιαδήποτε έκφανση της ζωής μας, αλλά να ξεσηκωνόμαστε όταν μας τα πετάει στα μούτρα η τέχνη.
Post a Comment
<< Home