Osela In Life

Η πολιτική και η θρησκεία αποτελούν πεδίο αντιπαράθεσης από τότε που υπάρχει το ανθρώπινο είδος, καθώς το συνοδεύουν από την αρχή της ύπαρξης του, επηρεάζοντας καθοριστικά την πορεία του. Κατά καιρούς μάλιστα βλέπουμε πολιτικούς και θρησκευτικούς άρχοντες να διαφωνούν σχετικά με το ποιο είναι το καλό για τον λαό. Είναι όμως η πολιτική τόσο αντίθετη με την θρησκεία ή μήπως πίσω από την βιτρίνα της καθεμιάς υπάρχουν τα ίδια κίνητρα, οι ίδιοι σκοποί και οι ίδιοι μοχλοί πραγματοποίησής τους?

Παραθέτω τις απόψεις δύο πολύ σημαντικών φιλοσόφων της πολιτικής, του Thomas Hobbes και του ευρύτερα γνωστού –και παρεξηγημένου- Niccolo Machiavelli , οι οποίες αντανακλούν και την δική μου γνώμη.

Hobbes: «Η πίστη στα φαντάσματα, η άγνοια των δεύτερων αιτιών, οι λατρευτικές εκδηλώσεις προς τα πράγματα που φοβόμαστε και η αναγωγή τυχαίων περιστατικών σε οιωνούς, αποτελούν τους φυσικούς σπόρους της θρησκείας…Και οι σπόροι αυτοί της θρησκείας καλλιεργούνται από δύο είδη ανθρώπων. Στο πρώτο είδος ανήκουν όσοι τους καλλιέργησαν και τους έβαλαν σε τάξη κατά το δοκούν. Στο άλλο είδος, όσοι τους καλλιέργησαν σύμφωνα με την εντολή και την καθοδήγηση του Θεού. Και τα δύο είδη, ωστόσο, το έκαναν με σκοπό να καταστήσουν όσους εξαρτιόταν απ’ αυτούς περισσότερο δεκτικούς στην υπακοή, στους νόμους, στην ειρήνη, στην φιλανθρωπία, και στην πολιτική κοινωνία. Συνεπώς η θρησκεία του πρώτου είδους είναι μέρος της ανθρώπινης πολιτικής, και διδάσκει ορισμένα από τα καθήκοντα που οι επίγειοι βασιλείς επιβάλλουν στους υπηκόους τους. Η θρησκεία του δεύτερου είδους είναι η θεϊκή πολιτική και περιέχει κανόνες για όσους γίνονται υπήκοοι της βασιλείας του Θεού.»

Machiavelli «Η θρησκεία, η θρησκευτική λατρεία και οι θρησκευτικοί θεσμοί, λειτουργούν ως ένα είδος θεμελίου της πολιτικής ζωής. Η θεμελίωση μιας πολιτείας, η πολιτική συγκρότηση μιας κοινωνίας, δε μπορεί να βασίζεται μόνο στη βούληση και το κύρος του νομοθέτη. Αν η πολιτική κοινωνία αποτελεί τη θεσμοθετημένη έκφραση των σχέσεων κυριαρχίας και υποταγής και αν οι νόμοι της πολιτείας εκφράζουν συγκεκριμένα αυτήν την σχέση, τότε οι νόμοι χρειάζονται μια επιπλέον επικύρωση. Η θρησκεία προσφέρει αυτού του είδους την επικύρωση. Οι άνθρωποι υποτάσσονται στο νόμο, γιατί ο νόμος κυρώνεται από την θρησκεία, γιατί δεν εκφράζει μια οποιαδήποτε βούληση, αλλά τη θεϊκή βούληση. Είναι γι’ αυτόν τον λόγο που οι νομοθέτες καταφεύγουν κατά κανόνα στη θρησκεία και τον Θεό και οι πολίτες εκούσια υποτάσσονται στο νόμο…Και όπως η τήρηση των θεϊκών θεσμών είναι ο λόγος της μεγαλοσύνης των πολιτειών, το ίδιο και η περιφρόνησή τους είναι ο λόγος που φέρνει την καταστροφή τους. Γιατί όπου απολείπει ο φόβος του Θεού, σίγουρα εκεί η χώρα θα οδηγηθεί στην καταστροφή, εκτός εάν τη συγκρατήσει ο φόβος του ηγεμόνα, που είναι δυνατόν να υποκαταστήσει προσωρινά τη θρησκεία. Αλλά καθώς οι ηγεμόνες δε ζουν για πολύ καιρό, η χώρα σίγουρα θα καταστραφεί μόλις λείψει η αρετή του ηγεμόνα.»